Konstrukcja rowerów ewoluowała przez ponad dwieście lat i nadal się rozwija. Widelec jest ważną częścią roweru, a jego wynalezienie było istotnym kamieniem milowym w ewolucji roweru. Przedni widelec w rowerze jest integralną częścią konstrukcji. Jeszcze niedawno wszystkie wyglądały tak samo. Teraz to już nie tylko część roweru, ale wielofunkcyjny mechanizm, który trzyma przednie koło, zmienia kierunek podczas jazdy, a także pochłania i tłumi drgania na nierównych drogach.
Cechy widelca przedniego roweru
Producenci rowerów ciągle szukają nowych pomysłów na optymalizację przedniego widelca. Wybór widelca to od razu pytanie do rowerzysty. Widelec z najwyższej lub średniej półki może kosztować jedną trzecią ceny roweru. Aby wiedzieć, czy potrzebny jest drogi widelec, czy wystarczy widelec z niskiej półki, warto wziąć pod uwagę doświadczenie rowerzysty, styl jazdy, przeznaczenie i wyposażenie roweru.
Każdy rowerzysta spotyka się z potrzebą zrozumienia wewnętrznego działania swojego roweru. Jeśli chodzi o naprawę roweru, ważne jest, aby zrozumieć funkcję wszystkich części i ich nazwy.
To jak działa widelec jest proste. Przedni widelec podzielony jest na cztery części:
- Amortyzator – część, która przenosi obciążenie podczas jazdy. W wielu modelach stosuje się sprężynę o różnej sztywności. Sprężyna magazynuje energię kompresji od uderzenia w przeszkodę. Występują w skręcanych metalowych i powietrznych (rolę sprężyny pełni komora hydrauliczna).
- Damper to część, która odpowiada za szybkie amortyzowanie drobnych nierówności. Stosuje się go w celu zmniejszenia działania sprężyny powrotnej. W najtańszych mechanizmach nie stosuje się amortyzatorów. Istnieją różne rodzaje amortyzatorów: quasi, elastomerowe, olejowe.
- Obudowa – część składająca się z trzonu, korony, „nóg”, „spodni” (gdzie wkłada się „nogi”), booster (inaczej goryl, łączy „nogi” w jedną całość).
- Osprzęt – łączniki, ustawienia, wiązania, manetki.
Widelec przedni w rowerze dzieli się również na widelec zewnętrzny i widelec wewnętrzny. Zewnętrzny widelec obejmuje wspornik, koronę, nóżki, spodnie, mocowanie hamulca tarczowego, breakbary i dropouty. Oraz wewnętrznie: osłony przeciwpyłowe, uszczelnienia olejowe, prowadnice, usztywnienie, amortyzator, sprężyny, tłumik.
Rodzaje widelców rowerowych
Widelce rowerowe przednie dzielimy ze względu na układ zawieszenia i cechy konstrukcyjne.
W zależności od projektu:
- Jednokoronowe. Montowany w modelach rowerów turystycznych, trailowych, enduro i dart.
- Dwukoronówka. Rowery te mają dwie „nogi” wysuwane aż do drugiej poprzeczki. Stosowane w modelach freeride i downhill.
- odwrócony. Modele klasyczne mają nogi u góry i nogi na dole, natomiast modele odwrócone mają nogi u dołu i nogi u góry. Ma to na celu zmniejszenie masy nieresorowanej (tej, która znajduje się poniżej amortyzatora). Im mniejsza masa, która jest na kole, tym lepiej będzie pracował amortyzator i tym mniej będzie się klinował na małych przeszkodach. Jest to bardziej profesjonalna i kosztowna modyfikacja.
- Jedna noga. Posiadają mocowanie wspornikowe na przednim kole. Dostępne jako teleskopowe, dźwigniowe i sztywne. W unikalnym projekcie zwiększono wspornik kierownicy, rurę zewnętrzną oraz zastosowano podwójną koronę. Urządzenie nie ślizga się, lecz toczy się płynnie. Na jego osiągi nie mają wpływu żadne czynniki zewnętrzne poza drogą. Do wad należy zaliczyć wysoki koszt oraz brak możliwości zamontowania hamulców obręczowych.
- odwrócony. Używane w hardcorowych rowerach freeride’owych.
Podstawowa klasyfikacja widełek:
- Sztywny, czyli sztywny. Najbardziej prymitywna opcja. Pozwolić na przyspieszenie na płaskim asfalcie. Dostępne w wersji: węglowej, tytanowej, stalowej, żelaznej, aluminiowej. Stosować w rowerach, w których tłumienie przedniego widelca jest mniej ważne niż wydajność pedałowania. Nie nadaje się do użytku w terenie. Duże obciążenia spowodują szybką awarię.
- Amortyzacja. Odpowiada za amortyzację wstrząsów w trudnym terenie. Wszechstronna konstrukcja, która zapewni komfortową jazdę w różnych warunkach. Duży skok amortyzatora ma negatywny wpływ na prędkość i stabilność na zakrętach.
Klasyfikacja widelców przednich według typów amortyzatorów
Amortyzatory występują w różnych formach, a ich konstrukcja decyduje o wydajności:
Najtańszą opcją jest ta ze sprężyną. W obu „nogach” są sprężyny i brak regulacji. Działa na dużych nierównościach, ale nie na małych. Ciężki, mało wydajny i z krótkim skokiem.
Sprężynowy-elastomerowy jest bardziej zaawansowaną wersją. W „spodniach” znajduje się sprężyna i elastomer (gumka), który działa jak amortyzator. Czasami występuje blokada mechaniczna, gdy urządzenie przestaje się sprężać. Do plusów należy zaliczyć łatwość utrzymania i niski koszt. Wady to niezbyt miękka praca, nietolerancja niskich temperatur, dodatkowo po 2-3 latach widelec całkowicie traci swoje właściwości.
Typ olejowo-sprężynowy wykorzystuje olej jako amortyzator. Jest to wyższy poziom jakości niż w przypadku dwóch pierwszych odmian. Występują z wkładem otwartym lub zamkniętym, w zależności od producenta. Otwarta nadaje się do użytku, a zamknięta nie. Ich zaletą jest to, że są niezawodne, bezpretensjonalne i sprawdzają się w każdej pogodzie. Jeśli chodzi o wady, to jest to duża waga, inne opcje będą lżejsze. To dobra opcja dla tych, którzy nie są gotowi przepłacać.
Modele powietrzne nazywane są korzystniejszymi, gdy bierze się pod uwagę cenę i serwis. Wewnątrz znajduje się szczelna komora, do której pompuje się powietrze. Widelec ten amortyzuje nierówności, zarówno te duże jak i małe. Jazda będzie komfortowa, ale nie jest to najlepsza opcja na off-road. Do wad należy również zaliczyć krótką żywotność. Dodatkowo trzeba będzie od czasu do czasu wpompować powietrze do komory. W przypadku agresywnych użytkowników konstrukcja szybko się zużyje i zawiedzie.
Typ olejowo-powietrzny poradzi sobie nawet z najmniejszymi wstrząsami. Oferują one szeroki zakres ustawień dla jeźdźców o różnej wadze. Sprężyny w tych widelcach zostały zastąpione powietrzem. Modele te wymagają regularnej konserwacji. Wymagają też dodatkowej inwestycji: konieczna jest pompa wysokociśnieniowa. Mechanizm działa poprzez ciśnienie powietrza, jeśli zrobisz ciśnienie mniejsze to widelec będzie „pluszowy”, a jeśli zrobisz ciśnienie większe to widelec będzie sztywny. Jest regulowany dla jeźdźca w zależności od jego wagi i preferencji.
Im dłuższy skok, tym widelec będzie w stanie poradzić sobie z większymi przeszkodami. Im mniejszy skok, tym bardziej precyzyjne sterowanie i łatwiejsza jazda pod górę.
Pedeleki z amortyzatorami dźwigają większy ciężar niż modele sztywne, ponieważ składają się z tak wielu części. Aby wszystkie te części działały sprawnie, należy je regularnie smarować. Im bardziej rower jest używany, tym częściej należy oliwić widelec, ale przynajmniej raz w roku.
Naprawa i konserwacja
Nie każdy rowerzysta może samodzielnie naprawić przedni widelec, ale serwisowanie go to na pewno coś, co każdy może zrobić. Proces ten obejmuje następujące kroki:
- Usunąć konstrukcję. Istnieją dwa rodzaje przywiązania. Najczęściej stosowaną metodą mocowania jest metoda beznitkowa. Poprzez poluzowanie dwóch śrub można zdjąć urządzenie. Metoda gwintowana jest rzadko stosowana.
- Wyczyść mechanizm. Pokrowce na kurz i kaptury bardzo się brudzą. Nagromadzenie gruzu powoduje uszkodzenia. Wyczyść mechanizm, gdy na zewnątrz nie ma wycieków oleju. Jeśli są wycieki oleju to trzeba naprawić widelec.
- Wymiana. Są trzy rzeczy, które trzeba wymienić:
- olej (w zależności od pory roku, stylu jazdy);
- sprężyn (przy aktywnym użytkowaniu sprężyny tracą swoje właściwości i stają się nie tak sztywne jak pierwotnie);
- powietrza (widły powietrzne i olejowo-powietrzne trzeba pompować nieco rzadziej niż komory).
Istnieją konstrukcje nierozbieralne – trzeba je po prostu wymienić w całości.
Wniosek
Widelec rowerowy to wielofunkcyjny detal, który decyduje o komforcie jazdy. Liczy się przede wszystkim wydajność zawieszenia, ale także elastyczność ustawień oraz połączenie typu roweru i stylu jazdy. Terminowe odnawianie części przedłuża żywotność mechanizmu, dlatego nie należy ich zaniedbywać.
